Đề xuất chuyển quy định ưu đãi về thuế, đấu thầu sang luật chuyên ngành

Đại biểu Nguyễn Vân Chi - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội, đoàn ĐBQH tỉnh Nghệ An trực tiếp góp ý quy định về nghiên cứu, ứng dụng khoa học công nghệ, chuyển giao công nghệ và đào tạo nguồn nhân lực để phát triển công nghiệp đường sắt.

Đại biểu nêu rõ, dự thảo đưa ra 2 chính sách ưu đãi đáng chú ý. Thứ nhất là cho phép tổ chức, cá nhân chủ trì nhiệm vụ khoa học công nghệ phục vụ dự án đường sắt được áp dụng các hình thức lựa chọn nhà thầu, như đấu thầu hạn chế, chỉ định thầu, đặt hàng... Thứ hai là miễn thuế thu nhập doanh nghiệp và thuế thu nhập cá nhân đối với thu nhập từ nhiệm vụ đó.

Tuy nhiên, về nội dung đấu thầu, đại biểu dẫn chứng: hiện Quốc hội đang xem xét dự thảo Luật sửa nhiều luật, trong đó có Luật Đấu thầu, với tinh thần xuyên suốt là thực hiện Nghị quyết 57 về phát triển khoa học, công nghệ. Tinh thần của Nghị quyết này là đã cho phép áp dụng hình thức lựa chọn nhà thầu phù hợp đối với nhiệm vụ khoa học công nghệ trong phạm vi thống nhất của Luật Đấu thầu. Vì vậy, nếu tiếp tục duy trì một quy định riêng trong Luật Đường sắt (sửa đổi) sẽ có nguy cơ làm phát sinh mâu thuẫn pháp lý.

Đối với quy định miễn thuế thu nhập doanh nghiệp, đại biểu Nguyễn Vân Chi cho biết: Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp (sửa đổi) đã được Quốc hội thông qua vào ngày 14/6, trong đó đã có quy định về ưu đãi phục vụ phát triển khoa học công nghệ, đồng bộ với Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo.

Dự thảo Luật Đường sắt hiện đang đưa ra một chính sách miễn thuế riêng biệt, không giới hạn thời gian và không tương thích với luật thuế hiện hành. Điều này không chỉ tạo ra sự chồng chéo mà còn dẫn đến nguy cơ xung đột giữa các đạo luật trong cùng một hệ thống.

Đại biểu cũng lưu ý: Trong dự thảo Luật Đường sắt đã có quy định rằng các doanh nghiệp thực hiện nhiệm vụ khoa học công nghệ được hưởng ưu đãi như doanh nghiệp công nghệ cao theo luật chuyên ngành, tức là đã bảo đảm nguyên tắc ưu đãi. Do đó, việc tiếp tục bổ sung quy định miễn thuế sẽ là trùng lặp và thiếu nhất quán.

Về thuế thu nhập cá nhân, đại biểu phân tích: hiện nay, Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo cũng đang được sửa đổi và có quy định miễn thuế thu nhập cá nhân trong thời hạn 5 năm cho thu nhập từ thực hiện nhiệm vụ khoa học, công nghệ. Tuy nhiên, dự thảo Luật Đường sắt lại quy định miễn thuế thu nhập cá nhân không thời hạn.

Từ những phân tích nêu trên, đại biểu Nguyễn Vân Chi đề xuất cần được rà soát kỹ lưỡng và cân nhắc loại bỏ các nội dung liên quan đến ưu đãi thuế, cơ chế đấu thầu ra khỏi dự thảo Luật Đường sắt (sửa đổi); đồng thời đưa trở lại các luật chuyên ngành tương ứng như Luật Đấu thầu, Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp, Luật Thuế thu nhập cá nhân.

Việc làm này sẽ bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ, dễ thực thi và tránh xung đột giữa các đạo luật, đặc biệt trong bối cảnh Quốc hội đang sửa đổi nhiều luật liên quan trong cùng một kỳ họp.

Xây dựng đường sắt theo hướng lưỡng dụng

Về dự thảo Luật Đường sắt (sửa đổi), Thiếu tướng Trần Đức Thuận - Ủy viên là ĐBQH hoạt động chuyên trách tại Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại của Quốc hội, đại biểu Đoàn Nghệ An đã đóng góp nhiều ý kiến tập trung vào tính thực tiễn, tính lưỡng dụng và yêu cầu bảo đảm an toàn trong khai thác hạ tầng đường sắt.

Về chính sách phát triển đường sắt, đại biểu đánh giá cao việc dự thảo luật lần này đã mở rộng phạm vi điều chỉnh, bổ sung các loại hình như đường sắt tốc độ cao, đường sắt đô thị, phản ánh đúng định hướng phát triển hạ tầng chiến lược theo nghị quyết của Đảng và Chính phủ.

Tuy nhiên, vị đại biểu đoàn Nghệ An đề nghị cần quan tâm xây dựng chính sách đặc thù đối với hệ thống đường sắt ở khu vực miền núi, biên giới, khu vực trọng điểm quốc phòng – an ninh. Theo đại biểu, đường sắt không chỉ phục vụ dân sinh hay vận tải hàng hóa, mà còn cần được xác định là công cụ chiến lược bảo đảm kết nối vùng sâu, vùng xa, khu vực chiến lược. Những tuyến đường sắt này cần thiết kế ngay từ đầu theo hướng lưỡng dụng, có thể phục vụ cho cả mục tiêu phát triển và phòng thủ, sẵn sàng ứng phó với tình huống quốc phòng khẩn cấp.

Liên quan đến cơ chế huy động vốn đầu tư cho phát triển đường sắt, Thiếu tướng Trần Đức Thuận cho rằng: Dù dự thảo đã mở ra các cơ chế ưu đãi, song chưa đủ cụ thể để tạo niềm tin cho nhà đầu tư. Ông đề xuất cần quy định rõ hơn các hình thức hỗ trợ như tín dụng ưu đãi, bảo lãnh vay vốn, miễn, giảm thuế, tạo điều kiện để khối tư nhân có thể tham gia đầu tư vào các dự án lớn. Trên thực tế, theo đại biểu, nhiều doanh nghiệp bày tỏ quan tâm đến lĩnh vực này nhưng còn e ngại về rủi ro pháp lý và thiếu hành lang tài chính phù hợp để huy động vốn.

Một điểm nhấn quan trọng trong phát biểu của đại biểu là vấn đề bảo đảm an toàn và an ninh đường sắt. Thiếu tướng Trần Đức Thuận đề nghị cần mở rộng phạm vi pháp lý đối với các mối đe dọa phi truyền thống như khủng bố, chiến tranh mạng, thiên tai lớn, dịch bệnh… Theo ông, dự thảo luật cần bổ sung khái niệm về “an ninh phi truyền thống” và quy định cơ chế ứng phó khẩn cấp, trong đó có sự phối hợp giữa các lực lượng bảo vệ trên tàu với lực lượng công an, quân đội trong những tình huống bất thường.

Trong phiên làm việc, Quốc hội thảo luận tại tổ về chủ trương đầu tư Dự án đầu tư xây dựng đường vành đai 4 Thành phố Hồ Chí Minh. Thiếu tướng Trần Đức Thuận đã có những đóng góp ý kiến liên quan đến: cơ cấu vốn đầu tư; công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng; thẩm quyền điều chỉnh tổng mức đầu tư; chế tài xử lý vi phạm nếu để xảy ra chậm tiến độ do chủ quan.

Nguồn: Báo Nghệ An (16/6/2025)