Giai đoạn 2021 – 2025, việc thực hiện Chương trình Mục tiêu Quốc gia xây dựng nông thôn mới tỉnh Nghệ An tiếp tục tạo sự chuyển biến mạnh mẽ, góp phần thay đổi diện mạo khu vực nông thôn. Với sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống chính trị cùng quyết tâm cao và cách làm sáng tạo, nhiều địa phương đã nỗ lực bứt phá, phấn đấu đạt chuẩn nông thôn mới (NTM), NTM nâng cao, NTM kiểu mẫu, trở thành động lực quan trọng thúc đẩy Chương trình đi vào chiều sâu, thực chất và hiệu quả.

Nhiều mô hình, cách làm hay được triển khai rộng rãi

Thời gian qua, phong trào thi đua “Toàn dân xây dựng NTM” trên địa bàn tỉnh đã ghi nhận nhiều chuyển biến tích cực nhờ sự vào cuộc đồng bộ, quyết liệt của các cấp, các ngành và đoàn thể. Phong trào ngày càng lan tỏa sâu rộng, tạo dấu ấn trên nhiều lĩnh vực đời sống xã hội. Công tác tuyên truyền nâng cao nhận thức cộng đồng về xây dựng NTM được đẩy mạnh với nhiều hình thức đa dạng, sáng tạo. Song song đó, các địa phương đã tích cực thúc đẩy chuyển đổi số trong công tác quản lý và cung cấp dịch vụ công. Những hoạt động này được gắn kết chặt chẽ với các chương trình phát triển kinh tế - xã hội, góp phần cải thiện đời sống người dân, bảo vệ môi trường và gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc.

Với vai trò là cơ quan chủ quản, ngành Nông nghiệp và Môi trường đã phối hợp với các Sở, ngành liên quan triển khai các chương trình hỗ trợ sản xuất, phát triển hạ tầng nông thôn và nâng cao chất lượng tiêu chí NTM. Trong đó, đặc biệt chú trọng việc xây dựng và hướng dẫn phong trào xây dựng NTM tại các địa phương trên địa bàn các huyện miền núi, tạo tiền đề để đưa các xã miền núi khó khăn đạt chuẩn NTM; xây dựng vườn đạt chuẩn NTM trên địa bàn toàn tỉnh; Chương trình OCOP ngày càng phát triển mạnh mẽ...

Cùng với đó, các cấp hội, tổ chức tiếp tục đẩy mạnh các Cuộc vận động, tuyên truyền, phát động các phong trào thi đua, mô hình với hình thức phong phú, thiết thực tại địa phương. Điển hình các phong trào “Tuổi trẻ Nghệ An chung tay xây dựng NTM” và các hoạt động như “Thắp sáng đường quê”, “Ngày chủ nhật xanh”; “Tham gia phát triển kinh tế, nâng cao thu nhập cho thanh niên”; “Xây dựng đời sống văn hóa ở nông thôn” của Tỉnh đoàn đã phát huy vai trò nòng cốt của thanh niên trong việc đảm nhận xây dựng các cơ sở hạ tầng, thiết chế văn hóa, bảo vệ môi trường tại cơ sở, góp phần tích cực trong việc thực hiện tiêu chí trong xây dựng NTM.

Phát huy vai trò là điểm tựa vững chắc cho hội viên phụ nữ, thời gian qua, Hội Liên hiệp Phụ nữ tỉnh tiếp tục đẩy mạnh các phong trào thi đua gắn với xây dựng NTM, nổi bật là Cuộc vận động “Xây dựng gia đình 5 không, 3 sạch”, mô hình “Chi hội phụ nữ 5 có, 3 sạch” và phong trào các hộ liền kề “Nhà sạch, vườn đẹp”. Từ tỉnh đến cơ sở, các cấp Hội Phụ nữ đã tích cực hỗ trợ, đồng hành giúp các hộ gia đình đạt đủ 8 tiêu chí của Cuộc vận động, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống và diện mạo nông thôn. Song song với đó, Hội cũng đặc biệt chú trọng công tác hỗ trợ, tư vấn kịp thời và nâng cao năng lực cho đội ngũ quản lý các Tổ hợp tác, Tổ liên kết, Hợp tác xã do Hội vận động thành lập. Các hoạt động tập huấn được tổ chức bài bản, tập trung vào kiến thức quản trị, kỹ năng kinh doanh, đổi mới sáng tạo, ứng dụng khoa học công nghệ và phát triển sản xuất theo hướng bền vững. Nhiều đơn vị cơ sở đã chủ động lồng ghép hiệu quả các nguồn lực, xây dựng chuỗi hoạt động liên kết, mang lại hiệu quả thiết thực cho hội viên phụ nữ và cộng đồng địa phương…

Nông dân xã Quỳnh Anh thu hoạch cà rốt

Hội Nông dân tỉnh tổ chức triển khai thực hiện có hiệu quả việc tuyên truyền, vận động, phát động hội viên nông dân tham gia xây dựng NTM bằng các mô hình thiết thực như: Xây dựng “Vườn chuẩn NTM”; xây dựng “Hàng cây nông dân ơn Bác”,“Vườn cây nông dân ơn Bác”. Qua đó, các cơ sở hội đã xây dựng được 1.373 hàng cây với tổng số cây được trồng là 252.778 cây; đã chỉ đạo, hướng dẫn xây dựng được 1.008 “Vườn chuẩn NTM” và 1.617 “Vườn mẫu nông dân” theo hướng vườn chuẩn NTM; xây dựng, phát triển mô hình “Ngân hàng bò” với 388 con; tuyên truyền vận động được 448.365 người tham gia BHYT và 12.892 người tham gia BHXH tự nguyện… 

Tại các địa phương, nhiều giải pháp, cách làm sáng tạo với nhiều mô hình hay, mang lại hiệu quả cao trong Phong trào thi đua “Nghệ An chung sức xây dựng NTM”, qua đó đã vận động, tập hợp sức mạnh đại đoàn kết các tầng lớp Nhân dân tham gia xây dựng NTM. Nổi bật như mô hình “Dân vận khéo” tại huyện Nam Đàn; mô hình “Tổ tự quản bảo vệ môi trường” tại huyện Thanh Chương; mô hình “Xóm sáng - xanh - sạch - đẹp” tại xã Kim Liên, huyện Nam Đàn… góp phần nâng cao chất lượng sống của người dân, tạo môi trường sống trong lành, văn minh.

275 xã đạt chuẩn NTM, thu nhập bình quân đầu người đạt hơn 47 triệu đồng/năm

Nhờ sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống chính trị, các tổ chức và cấp Hội, tinh thần chủ động, sáng tạo trong phát triển kinh tế, vươn lên thoát nghèo và làm giàu tại các địa phương ngày càng được nâng cao. Trong sản xuất nông, lâm nghiệp và thủy sản đã có nhiều bước tiến mới về chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi theo hướng hàng hóa và áp dụng tiến bộ khoa học, kỹ thuật vào sản xuất, nhiều mô hình mới, đã và đang được nhân rộng phát huy hiệu quả, giá trị thu nhập trên đơn vị diện tích không ngừng tăng lên. Kinh tế nông thôn dần chuyển dịch theo hướng nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững. Các làng nghề chế biến nông sản được hình thành và mở rộng, tạo thêm việc làm tại chỗ cho người dân, góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế, đẩy mạnh giảm nghèo bền vững ở nông thôn, nhất là các xã thuộc vùng dân tộc thiểu số và miền núi. Vai trò của các cấp ủy Đảng, chính quyền luôn được phát huy, dân chủ ở nông thôn tiếp tục được nâng lên về chất. Ở những nơi xây dựng NTM thành công, niềm tin của người dân vào các chủ trương, chính sách, sự lãnh đạo của cấp ủy Đảng, sự điều hành của chính quyền được nâng cao…

Tính đến ngày 31/5/2025, toàn tỉnh có 275 xã/362 xã đạt chuẩn NTM (chiếm 75,96%); 102/275 xã đạt chuẩn NTM nâng cao (chiếm 37,09% xã NTM); 16/275 xã đạt chuẩn NTM kiểu mẫu (chiếm 5,82% xã NTM). Trong đó, có 223 thôn/bản đạt chuẩn NTM. Hiện, toàn tỉnh có 10 đơn vị cấp huyện hoàn thành nhiệm vụ/đạt chuẩn NTM; 01 huyện đạt chuẩn NTM nâng cao; thu nhập bình quân đầu người khu vực nông thôn dự kiến đến hết năm 2024 là 47,073 triệu đồng/người/năm; mức giảm tỷ lệ hộ nghèo từ 1 - 1,5%; tỷ lệ người dân tham gia BHYT đạt 93%; tỷ lệ nước sạch quy chuẩn đạt 53%; tỷ lệ người dân nông thôn được sử dụng nước hợp vệ sinh theo tiêu chuẩn đạt 89,5%. 728 sản phẩm được công nhận OCOP…

Bên cạnh những kết quả đạt được, tại một số nơi, phong trào còn mang tính hình thức, chưa có chiều sâu, thiếu tính bền vững. Việc xây dựng tiêu chí đánh giá thi đua ở một số phương chưa thống nhất, còn thiếu đồng bộ và định lượng rõ ràng. Bên cạnh đó, nguồn lực đầu tư còn hạn chế trong khi nhu cầu vốn rất lớn, nhất là tại các huyện miền núi; sự chênh lệch giữa kết quả xây dựng NTM giữa vùng đồng bằng và miền núi không đồng đều, nhiều xã miền núi chưa đạt chuẩn NTM; nhận thức chưa đồng đều giữa các địa phương, đơn vị về vai trò, ý nghĩa của phong trào thi đua và chương trình xây dựng NTM…

Thời gian tới, Nghệ An tiếp tục đổi mới mạnh mẽ nội dung và hình thức tổ chức phong trào thi đua, bám sát mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh giai đoạn 2026-2030. Xác định thi đua là động lực then chốt để thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XX và các chương trình đột phá, trọng điểm của nhiệm kỳ…

Tỉnh Nghệ An đề xuất Thủ tướng Chính phủ sớm ban hành Bộ tiêu chí xã nông thôn mới/nâng cao/kiểu mẫu theo hướng kế thừa và có bổ sung phù hợp với sự phát triển kinh tế - xã hội của các khu vực để các tỉnh có cơ sở chỉ đạo các địa phương rà soát, đăng ký vào mục tiêu đại hội đảng bộ các cấp. Đồng thời, đề nghị Ban chỉ đạo Trung ương đề xuất với Chính phủ, Quốc hội cho người dân ở các xã thuộc huyện nghèo khi đạt chuẩn trong giai đoạn 2021 – 2025 được hưởng các chính sách thuộc huyện nghèo đến hết năm 2025 và có chính sách hỗ trợ cụ thể trong giai đoạn 2026 – 2030…

T.H (tổng hợp)

(Theo Báo cáo số 429/BC-UBND ngày 6/6/2025 của UBND tỉnh về việc Tổng kết Phong trào thi đua “Cả nước chung sức xây dựng Nông thôn mới” giai đoạn 2021-2025 trên địa bàn tỉnh Nghệ An)